JAK DOPASOWAĆ SZEROKOŚĆ SZYNY?

Szyna ma kluczowe znaczenie w leczeniu wady. Jej konsekwentne i odpowiednie używanie ma wpływ na efekt leczenia. I jest to ta część leczenia, która w największej mierze zależy tylko i wyłącznie do Ciebie. By szyna mogła spełniać swoje warunki podtrzymujące korekcję, musi być zbudowana poprawnie i ustawiona poprawnie.

WAŻNE!

SZYNA DEROTACYJNA POWINNA ZOSTAĆ UŻYTA OD RAZU PO ZDJĘCIU OSTATNIEGO GIPSU.
OZNACZA TO, ŻE NA ZDJĘCIE OSTATNIEGO GIPSU JEDZIESZ Z TYM SPRZĘTEM JUŻ.
NIEDOPUSZCZALNE JEST, BY DZIECKO PO ZDJECIU OSTATNIEGO GIPSU ZOSTAŁO BEZ STOSOWNEGO ZABEZPIECZENIA!!!
JEST TO BŁĄD I ZANIEDBANIE ORAZ MODYFIKACJA METODY PONSETIEGO.

Artykuł dotyczący PRZEBIEGU LECZENIA METODĄ PONSETIEGO bardzo jasno, rzetelnie i klarownie pokazuje, jak wygląda leczenie stopy końsko-szpotawej zgodnie ze światowymi standardami. Pokazuje na co należy zwrócić uwagę podczas leczenia. Dla przypomnienia: leczenie składa się z 3 etapów:

1. gipsowanie
2. tenotomia (opcjonalnie)
3. stosowanie szyny derotacyjnej

Szyna derotacyjna (odwodząca) to  k l u c z o w y  element leczenia wrodzonej stopy końsko-szpotawej z zastosowaniem właśnie wyżej wymienionej metody.

Szyna derotacyjna to sprzęt ortopedyczny, który stosuje się do utrzymania uzyskanej wcześniej poprzez opatrunki gipsowe oraz tenotomię korekcji stopy. 

Oznacza to, że stopa która nie jest w pełni skorygowana, nie nadaje się do zastosowania szyny! Oznacza to też, że szyna nie leczy sama w sobie, a utrzymuje stopę w poprawnej pozycji. Bardzo ważne jest zrozumienie tej zależności pomiędzy leczeniem a utrzymaniem korekcji.

Gdy szyna jest poprawnie stosowana, efekty leczenia są rewelacyjne, a szansa na zdrowe stopy rośnie.
Wieloletnie doświadczenie Dr. Ponsetiego pokazało, że najlepsze rezultaty leczenia stóp końsko-szpotawych uzyskuje się wtedy, gdy stopy są utrzymywane w poprawnym ustawieniu (odwiedzenie + zgięcie grzbietowe). Doświadczenie lekarzy, idących za nim, pomogło nieco doprecyzować konkretne „zasady i wytyczne”, dzięki którym wiadomo, jak się poruszać w temacie szynowania.

BUDOWA SZYNY

Budowa szyny derotacyjnej nie jest skomplikowana. Każda szyna składa się z tych samych komponentów, niezależnie od miejsca jej wykonania. Jednak komponenty te powinny spełniać pewne warunki, o których będzie mowa nieco niżej.

Podstawowa budowa szyny derotacyjnej to:

• buty
• poprzeczka łącząca dwa buty ze sobą.

BUTY

Buty stosowane do szyny derotacyjnej:

• mają prostą formę: oznacza to, że buty nie są profilowane wewnątrz: prawy but pasuje na lewą stopę, lewy na prawą;
• mają otwarte palce: zapewnia nie tylko wentylację, ale też możliwość swobodnego ruchu palcami i umożliwa swobodny wzrost stopy (zakryte czubkami buty ogarniczają ten wzrost – stopa nie ma miejsca);
• mają wysoki tylnik: daje on wsparcie dla ścięgna Achillesa oraz łydki;
• mogą być sznurowane i wzmocnione skórzanym (lub syntetycznym) paseczkiem w miejscu, gdzie stopa zgina się do góry i na dół. Dodatkowy pasek utrzymuje stopę w dobrym położeniu w bucie. Takie są właśnie buty Markella lub podobne wyroby ortotyczne stosowane w Polsce (np. buty z zakładu ortotycznego w Otwocku lub w Poznaniu);
• mogą mieć również trzy paski skórzane zamiast sznurowania: forma sandała. I takie są sprzedawane w naszym sklepie BUTY MITCHELLA;
• w tylnej części buta mają wycięte otwory (lub otwór), by można było obserwować położenie pięty wewnątrz;
• mogą być zamocowane do poprzeczki za pomocą śrub (w szynie Denis Browne) lub systemu „Quick Clip”, w który wyposażona jest sprzedawana przez nas SZYNA MITCHELLA i szyna Dobbsa.

POPRZECZKA

Poprzeczka łączy dwa buty ze sobą. Tak można powiedzieć najkrócej. Jednak nie jest to po prostu zwykły kawałek lekkiego metalu. Musi on spełniać konkretne dwa warunki, czyli stanowi on bardzo ważną część całości szyny:

możliwość odwiedzenia stóp (rotacji zewnętrznej) – jest to PIERWSZY warunek. Dobra szyna umożliwia ustawienie odwiedzenia (derotacji) stóp. W szynach najbardziej znanych istnieje możliwość płynnej zmiany tego parametru. Dzieje się tak, ponieważ:
w szynie Denis Browne najczęściej but przymocowany jest za pomocą śruby do poprzeczki i to but ma krążek metalowy na podeszwie z nawierconymi otworami, gdzie zaczepia się i dokręca szynę śrubą;
w szynie Mitchella i szynie Dobbsa końce szyny mają nawiercone otwory, które ukryte są pod czarnymi krążkami („foot plate” w szynie Mitchella) czy czarno-zielonym krążkiem (w szynie Dobbsa), a but jest wpinany na system „Quick Clip”.
Standardem jest, że otwory nawiercane są co 10° (stąd szynę ustawia się na 30°, 40°, 50°, 60° a nie na np. 34°, 45°, 53° itd.)

utrzymanie zgięcia grzbietowego – to jest DRUGI warunek. By efekty leczenia były poprawne, stopa musi być utrzymana przez szynę w permanentnym ZGIĘCIU GRZBIETOWYM, aby zapobiec skracaniu się ścięgna Achillesa, które u dzieci ze stopą końsko-szpotawą jest nieco bardziej przesunięte dośrodkowo, jest ono także grube, sztywniejsze i szersze w stosunku do zdrowej stopy. Utrzymanie stóp w zgięciu grzbietowym jest ważne z tego względu, że stopa końsko-szpotawa ma silne tendencje do nawrotu. Tenotomia ścięgna Achillesa znosi KOŃSKIE USTAWIENIE KOŚCI PIĘTOWEJ, co powoduje, że stopa może cała stanąć na podłożu i co pozwala na ruch stopy: góra-dół. Jest to bardzo istotny ruch, gdyż daje nam możliwość płynnego chodzenia (przetaczanie) i poprawnego obciążania stopy (a jak ona jest poprawnie obciążana to i kolano, biodro i kręgosłup jest równomiernie obciążany). Gdy ŚCIĘGNO ACHILLESA jest za krótkie, uniemożliwia poprawne stanie, chodzenie, bieganie i w rezultacje ogranicza normalne funkcjonowanie. Zmienia się wzorzec chodu, a przez to cała postawa. By ścięgno Achillesa nie skróciło się znów (jest to jedna cech wady samej w sobie), koniecznym jest utrzymanie go w ciągłym, biernym rozciąganiu.‎

Szyna Mitchella ma wygięte końce (do góry). Wygięcie to wynosi 15° (aczkolwiek USA dysponuje szynami Mitchella z „odbitką” 10°).

SZEROKOŚĆ SZYNY

Szerokość szyny to odległość pomiędzy środkowymi śrubami w „krążkach” (w szynie Mitchella będzie to czarny krążek, podobnie w szynie Dobbsa), w szynie Denis Browne będzie to najczęściej metalowy krążek przymocowany do spodu buta, do którego dokręca się szynę śrubą).
Zatem szerokość szyny mierzy się od jednej środkowej śruby do drugiej środkowej śruby. Jeśli masz wątpliwości, zobacz infografiki w poście.

NA CO WPŁYWA SZEROKOŚĆ SZYNY?

Szerokość szyny wpływa w pierwszej kolejności na komfort życia dziecka. Za szeroka szyna ma przełożenie na jej tolerancję, a za tym idzie konkretny efekt leczenia: albo będzie on dobry albo żaden. Jeśli czegoś nie lubimy i nie czujemy się w tym dobrze, nie chcemy tego używać. Ze wszystkich sił staramy się tego unikać, wymyślając serię tłumaczeń, aż w pewnym momencie rezygnujemy ze stosowania. Efekt takiego leczenia każdy jest w stanie przewidzieć. Być może w lepszym zrozumieniu tego zagadnienia pomogą poniższe przykłady:

• Wyobraź sobie, że masz wadę zgryzu, która powoduje nie tylko problemy zdrowotne (np. zapalenie stawu skroniowo – żuchwowego czy bóle głowy), ale dodatkowo zęby są krzywe i niechętnie się przez to uśmiechasz. Musisz w tym celu nosić aparat ortodontyczny, aby przede wszystkim uzyskać określony efekt zdrowotny, ale także wizualny. Jak myślisz: czy aparat ortodontyczny kupiony na AliExpress byłby dobrym dla Ciebie rozwiązaniem? Gdyby aparat nie był dopasowany do Twojego zgryzu i jego anomalii, a byłby za duży, zbyt luźny i źle wyprofilowany, jakie efekty leczenia uzyskałabyś/ uzyskałbyś, stosując go? Czy zapalenie stawu zniknęłoby czy się pogłębiło? Czy głowa przestałaby Cię boleć? Czy taki aparat byłby noszony przez Ciebie chętnie? Raczej nie. Zauważyłabyś/ zauważyłbyś wielką różnicę, gdybyś po miesiącu noszenia takiego aparatu, zaczęłabyś/ zacząłbyś stosować poprawny aparat.
• Wyobraź sobie, że masz problemy ze wzrokiem. Widzisz, że…nie widzisz poprawnie. Czy kupujesz okulary na Bazarku Różyckiego czy raczej najpierw robisz badania, a potem zlecasz zrobienie odpowiednich okularów w stosownym zakładzie optycznym, gdzie po ich wykonaniu, są one dopasowywane dla Ciebie (ustawienie osi, zagięcie zauszników, rozgięcie nosków)? Nieodpowiednio dopasowane okulary są przyczyną tego, że nadal nie widzisz lub widzisz nieostro i że może Cię boleć głowa od nieodpowiednich szkieł czy ucisku oprawek.

Szerokość szyny ma także wpływ na korekcję stopy. Gdy szyna jest szersza, w bucie pięta nie przylega dobrze do wkładki buta i „wisi” – pięta podnosi się do góry, a to jest takie zjawisko, które nie jest wskazane. Kiedy pięta wisi w powietrzu, ścięgno Achillesa skraca się. Każda zmiana położenia stawów względem siebie jest rekompensowana w innym miejscu naszego ciała.

Kiedy FUNDACJA IM. IGNACEGO PONSETIEGO zaczęła propagować dopasowanie szyny do szerokości barków, zauważono wiele profitów:

• dzieci lepiej tolerują szynę (wzrost tolerancji tego sprzętu wzrósł z 40% do 87%)
• zgięcie grzbietowe wzrasta i utrzymuje się na średnim poziomie ok.20°
• stopa lepiej leży w bucie – „dziurki” buta Mitchella są wypełnione – pięta przylega do wkładki, nie wisi nad nią
• kondycja stopy nie pogarsza się
• aktywność ruchowa nie jest ograniczona – dzieci stały się aktywniejsze ruchowo i np. obracanie się z pleców na brzuch stało się łatwiejsze (ponieważ szerokość szyny ich nie blokuje) i zachodziło w podobnym czasie, jak u ich zdrowych rówieśników (a nawet często szybciej)
• biodra i kolana nie są przeciążone nadmierną szerokością
• w trudniejszych okresach życia, np. skoki wzrostowe, rozwojowe, ząbkowanie czy gorączkowanie, dzieci znoszą okres szynowania łagodniej niż z szerszą szyną
• zmalała także ilość komplikacji skórnych w postaci np. odleżyn czy ran – występują one rzadziej
• przez eliminację sprzętu wątpliwej jakości i fakt, że szyny są tolerowane lepiej i stosowane dłużej wg konkretnego schematu (o nim niebawem) – ilość niepotrzebnych operacji i chirurgicznych interwencji spadła zdecydowanie i znacznie.
  I to jest bardzo dobra informacja!

SZEROKOŚĆ BRAKÓW

Często spotykamy stwierdzenie, które pada z ust lekarzy, że szynę „ustawia się na szerokość ramion”. Niestety, w żadnych publikacjach naukowych (szczególnie zagranicznych) nie pada określenie, że szerokość szyny ustawia się na szerokość ramion (ang. arm – ramię), za to często pada słowo „shoulders”, czyli barki. Jeśliby podejść do tego zagadnienia od strony znaczenia poszczególnych wyrazów oraz przyporządkowania ich anatomicznie to okazuje się, że „shoulder” oraz „arm” to są dwie różne rzeczy.

• Ramię (ang. arm) to część kończyny górnej, znajdująca się między obręczą barkową (połączoną stawem barkowym) a przedramieniem (które kończy się stawem łokciowym)
• Bark (ang. shoulder) to inaczej obręcz barkowa, czyli połączenie łopatki, obojczyka oraz stawów im towarzyszących zarówno po stronie prawej jak i lewej.

Przyjmujemy kierunek zaproponowany przez Fundację im.Ignacego Ponsetiego, w którym szerokość szyny jest równa szerokości barków dziecka i jest to pomiar dokonywany od przodu, bowiem taki nie uwzględnia wypukłości pleców. Fundacja sprawdziła takie ustawienie na wielu dzieciach, w tym na naszych. Jest ono miarodajne i komfortowe.

NATURALNIE!

Gdy stoimy naturalnie, bez wymuszonej pozycji, opierając ciężar ciała na obuch stopach to nasza kość piętowa jest w lini barku. Jest to ustawienie całkiem neutralne i naturalne – wtedy wszystko w nas „gra” jak należy.

MEDYCYNA A KRAWIECTWO…

Miarę do idealnie dopasowanej męskiej (i damskiej) koszuli zdejmuje się właśnie od barku do barku określając to jako pomiar od „kości naramiennej” do kości „naramiennej”. Różnica między pomiarem krawieckim, a pomiarem szerokości barków dla dzieci noszących szynę polega na tym, że miarę do koszuli krawiec zdejmuje miarę z tyłu, przykładając miękką miarkę krawiecką od barku przez plecy do barku. Wtedy miara ta uwzględnia wypukłość pleców, dodając w ten sposób nieco więcej zapasu materiału, by koszula „nie ciągnęła” się na plecach. Nie ma zupełnie takiej konieczności pomiaru u dzieci noszących szynę, ponieważ szyna się nie jest sztywna. Nie nosi się jej także na ciele.

ODWIEDŹ NASZ SKLEP

Opracowanie oraz grafiki dzięki wsparciu Fundacji im. Ignacego Ponsetiego.